Plastik malzemelerin dünyaya verdiği zararı daha önce defalarca ele aldık. Okyanuslarda 5,25 trilyon parça plastik bulunduğundan, çeşitli ülkelerin plastik kullanımını yasaklamasına; üretilen tük plastiklerin yüzde 91’inin geri dönüştürülmediğinden, milyonlarca parça plastik çöpünün dünyanın en ücra köşelerini bile kirletmesine kadar farklı konular işlendi. Ama bu konuda tehlike bitmiyor, artarak devam ediyor. Son araştırmalara bakılırsa 2021 yılında bir yılda toplam 580 milyar adet plastik şişe tüketilecek.
Bu rakam 10 sene önce yılda 300 milyar plastik şişe oranındaydı. 2016 yılında ise 480 milyar adete yükselmiş durumda. Yani plastik şişelerin kullanımı hızla artıyor. Ama yavaş yavaş insanlarda bilinçlenme de var. Mesela Fast Company sitesi paslanmaz çelikten imal edilen S’well marka şişelerin hem bir moda ikonu, hem de 100 milyon dolarlık bir satışa sahip olduğuna işaret ediyor.
Ama henüz sevinmek için çok erken çünkü araştırma firması Euromonitor her dakika dünya üzerinde 1 milyon plastik şişe satın alındığını söylemekte. Bu da her saniye 20 bin adet şişenin kullanılıp atılması demek. The Guardian sitesi ise bu durumu, “en az küresel ısınma kadar tehlikeli bir doğal felaket” olarak tanımlamakta.
Plastik şişelerin büyük kısmı ‘polyethylene terephthalate’ (Pet) malzemesinden üretilmekte. Türkçe’deki ‘Pet şişe’ kavramına ismini veren bu malzeme aslında geri dönüşüme çok uygun. Ama dünya çapındaki geri dönüşüm çabaları yetersiz kalıyor ve atık plastik malzemelerin okyanusları doldurmasına engel olunamıyor. Euromonitor’un raporuna baklılırsa, 2016 yılında atılan plastik şişelerin yarısından azı geri dönüşüme sokulabilmiş; bunların da sadece yüzde 7’si yeniden plastik şişe üretiminde kullanılmış.
Her sene 5-13 milyon ton arası plastik madde denizlere dökülüyor ve denizlerde yaşayan hayvanlar, balıklar ve çeşitli organizamlar tarafından yeniliyor. Ellen MacArthur Vakfı’nın bir raporuna göre 2050 yılında okyanuslarda bulunacak plastiklerin toplam ağırlığı, balıkların toplam ağırlığından fazla olacak. Deniz canlılarının yutmakta olduğu mikroplastiklerin avlanma yolu ile sofralarımıza girdiğini düşünürsek, durumun ne denli ciddi olduğunu belki anlayabiliriz. Belçika’daki Ghent Üniversitesi’nden çıkan bir inceleme raporu, tüketilen deniz canlıları ile insanların her sene 11 bin mikroplastik parçası hazmettiğine işaret ediyor.
Eğer bu gidişe dur demezsek, daha 2100 yılına bile gelmeden denizlerimizin plastikler yüzünden ölmekte olduğuna şahit olacağız. Eğer denizler ölürse, insanlar da onlarla birlikte ölür. Bunun alternatifi ise yok…
